 |
| "Fira. Poznańscy Żydzi. Opowieść o życiu" Andrzej Niziołek, Ksenia Kosakowska |
„Fira. Poznańscy Żydzi. Opowieść o życiu” to książka-album o słowno-fotograficznej narracji. Łączy w sobie prezentację wielkiej liczby unikalnych, dotąd nieznanych fotografii poznańskich i wielkopolskich Żydów lat międzywojennych z towarzyszącą im obszerną opowieścią Firy Mełamedzon-Salańskiej (poznańskiej Żydówki, która w maju 1939 roku, mając 24 lata, wyjechała do Jerozolimy unikając wojny i śmierci) o jej życiu oraz żydowskich (także polskich) znajomych i przyjaciołach, których potem w większości zabito podczas wojny. Przywraca nam, współczesnym, zapomnianych wielkopolskich Żydów z ich twarzami, imionami i losami.
Nie jest to jednak książka o Zagładzie – to książka o życiu. Pierwsza – zarazem chyba ostatnia – tak bezpośrednia i bogata relacja o tym, kim byli, jacy byli, jak żyli poznańscy i wielkopolscy Żydzi przed rokiem 1939. Nie tylko poznańscy – bo mieszkający czy pochodzący także np. ze Środy Wielkopolskiej, Kalisza, Gniezna, Słupcy, spod Zbąszynia, Rakoniewic i innych miejscowości. Publikacja ta wypełnia częściowo wielką lukę, jaką tworzy w pamięci współczesnych Wielkopolan brak bezpośrednich, bogatych wspomnień o tutejszych Żydach. Ta książka taką barwną, żywą, wielowątkową i ciekawą opowieścią jest.
 |
| Andrzej Niziołek |
Andrzej Niziołek, Ksenia Kosakowska
Wydawnictwo Exemplum, Poznań 2014
spotkanie odbędzie się w Klubokawiarni Meskalina, w sobotę 26.09.2015, godz. 17.00, Stary Rynek 6, Poznań, wstęp bezpłatny
A oto jak książkę zapowiada wydawca:
Książka stylizowana jest na album fotograficzny (ma nawet wklejki pergaminowe, jak prawdziwy album do zdjęć).
Poznańscy Żydzi lat międzywojennych – niewiele o nich wiadomo. Są jak Atlantyda, anonimowi i zaginieni. Nie ma fotografii, nie ma więc twarzy; nie ma wspomnień – nie ma imion i historii. Są miejsca, ale nieme.
Przed 1939 rokiem żyła ich w Poznaniu garstka. Dwa i pół, może trzy tysiące w 250-tysięcznym mieście. Nieco ponad jeden procent mieszkańców miasta. Byli też inni niż Żydzi z pozostałych terenów Polski – niczym Żydzi zachodnioeuropejscy. Nie było tu chasydów ani ortodoksów, na ulicach nie rozbrzmiewał jidysz. Wszyscy poznańscy Żydzi żyli tak, jak ich otoczenie: mówili po polsku, ubierali się jak wszyscy, nie byli zbyt religijni. Z perspektywy Poznania żydowska Polska daleka jest od stereotypowego wyobrażenia.
FIRA. Poznańscy Żydzi. Opowieść o życiu to projekt, który jest jak wehikuł czasu albo wizjer pozwalający zajrzeć w przeszłość. Książka-album i strona internetowa upowszechniają zbiór ponad tysiąca fotografii zebranych przed wojną w sześciu albumach przez młodą poznaniankę, Firę Mełamedzon.
Fotografie z albumów Firy Mełamedzon-Salańskiej to materiał unikatowy – i w nietypową publikację się układają. Unikatowa jest ich liczba, około 1300 – tym bardziej, że fotografii poznańskich Żydów zachowało się mało (w albumach są także zdjęcia przedstawiające Żydów z Brzezin pod Łodzią oraz innych miast). Unikatowe jest także to, że wszystkie przynależą do jednej historii, jednej opowieści, przekazanej nam w 2012 roku przez 97-letnią wówczas Firę Mełamedzon-Salańską. Już to, że siedemdziesiąt czy osiemdziesiąt lat po opisywanych wydarzeniach ktoś, kto był ich uczestnikiem, zachował świetną pamięć i mógł ją opowiedzieć, jest niezwykłe. Ale jeszcze bardziej niezwykły jest fakt, że to opowieść sfotografowana. Można ją usłyszeć (przeczytać) i zobaczyć. Przyjrzeć się ludziom a nierzadko i wydarzeniom, o których Fira opowiada. Zdjęcia i tekst łączą się tu w jedną, wspomnieniowo-fotograficzną narrację.
Bohaterami naszego projektu są ludzie, ich uczucia i codzienne życie. Społeczność żydowska Poznania. Ale zbiorowym bohaterem książki i tej strony jest także międzywojenny Poznań, który był tłem dla fotografujących się ludzi. Miasto o kształcie, którego też już nie ma.
autorzy: Andrzej Niziołek, Ksenia Kosakowska
format: 235 x 270 mm
objętość: 256 stron
oprawa: twarda, szyta
wnętrze: kolorowe, papier kredowy
Obejrzyj też projekt Fira
